Vetëm disa oligarkë rusë janë shprehur kundër pushtimit të Ukrainës në shkurt të vitit 2022. Këtu lind pyetja, a ka arritur dënimi i tyre publik i luftës tek publiku rus dhe më e rëndësishmja, tek Kremlini?
“Pushtimi rus i Ukrainës është barbar dhe unë jam kategorikisht kundër tij”, tha javën e kaluar Arkady Volozh, bashkëthemelues i motorit rus të kërkimit Yandex.
Ai është një nga shumë oligarkët që do të goditet nga sanksionet e BE-së në qershor 2022.
“Jam i tmerruar nga fati i njerëzve në Ukrainë – shumë prej tyre miqtë dhe të afërmit e mi personalë – shtëpitë e të cilëve bombardohen çdo ditë”, shtoi Volozh në një deklaratë të lëshuar të enjten.
Është një deklaratë e fortë me një titull që dënon pa mëdyshje luftën e Rusisë kundër Ukrainës dhe e vendos Volozhin në një listë mjaft të shkurtër të oligarkëve rusë që kanë folur kundër pushtimit të shkurtit 2022.
Volozh, i cili bashkëthemeloi Yandex në 1997 dhe u transferua në Izrael në 2014, dha dorëheqjen si CEO i kompanisë dhe u largua nga bordi vitin e kaluar pasi BE përfshiu Yandex në një listë të bizneseve ruse të sanksionuara.
Në atë kohë, BE-ja shkroi se motori i kërkimit ishte “përgjegjës për promovimin e mediave shtetërore dhe narrativave në rezultatet e kërkimit, si dhe për zbërthimin dhe heqjen e përmbajtjeve kritike ndaj Kremlinit, të tilla si përmbajtjet që lidhen me luftën e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës. ”
Ai gjithashtu akuzoi Volozhin për mbështetjen “materialisht ose financiarisht” të pushtimit. Ai e quajti vendimin “të gabuar”.Dënimi publik i fundit i Volozhit për luftën mund të duket si një shembull i faktit se sanksionet e vendosura nga BE kanë funksionuar ashtu siç synohej, duke minuar besnikërinë e pretenduar të Volozh ndaj Putinit, shkruan “Euronews”.
Por nuk është kështu, argumenton Emily Ferris, studiuese mbi sigurinë ruse dhe euroaziatike në Institutin Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara (RUSI), një institut britanik i sigurisë dhe mbrojtjes.
“Është shumë e lehtë të flasësh kundër regjimit kur nuk je në vend dhe kur pjesa më e madhe e pasurisë tënde nuk është më në vend. Shumica e oligarkëve, sinqerisht, nuk u shprehën kundër luftës. Dhe kjo për shkak se shumica e tyre janë ende në Rusi dhe ende kanë pronën e tyre atje. “Unë nuk kam parë kaq shumë oligarkë të lëvizin pasuritë e tyre jashtë Rusisë dhe kjo është pjesërisht sepse në fakt është shumë e vështirë të bëhet,” tha Ferris për Euronews.
Midis disa oligarkëve të tjerë të shquar rusë që kanë dënuar publikisht luftën është Oleg Tinkov, themeluesi i Tinkoff Bank, një nga huadhënësit më të mëdhenj të Rusisë, i cili hoqi dorë nga shtetësia ruse vitin e kaluar për të denoncuar “fashizmin e Putinit”. Para tij, investitori izraelito-rus Yuri Milner – i cili u largua nga Rusia për në Shtetet e Bashkuara në 2014 – bëri të njëjtën gjë.
E përbashkëta e të gjithë këtyre oligarkëve është se ata janë jashtë Rusisë.“Nëse je në Rusi, është shumë e vështirë të flasësh kundër luftës, sepse mund të përballesh me ndjekje penale. Ata që duan të mbajnë lidhje biznesi me Rusinë janë kryesisht të heshtur, dhe vetëm ata që janë jashtë vendit dhe kanë ndërprerë kryesisht lidhjet e biznesit me Rusinë ndjehen të aftë dhe të gatshëm të flasin. Dhe madje edhe mes tyre, ata nuk janë aq shumë njerëz”, tha për Euronews, David Lewis, profesor i politikës globale në Universitetin e Exeter, Britani e Madhe.
Lewis shtoi se ideja se sanksionet do t’i kthenin oligarkët kundër Putinit ishte gjithmonë “shumë naive”.
“Politika dhe biznesi janë të ndërthurura aq ngushtë në Rusi sa është pothuajse e pamundur të mbash biznesin tënd nëse kundërshton politikat e qeverisë”, tha ai.
Anëtarët e elitës ruse të vendit, të etur për t’u distancuar nga pozicioni i Kremlinit për Ukrainën, kanë pasur një përgjigje të heshtur ndaj luftës, duke zgjedhur të shmangin mbështetjen publike të pushtimit sesa të flasin kundër tij, tha Ferris.
Kjo është një pjesë e arsyes pse, në Rusi, dënimi i ashpër i luftës nga Volozh nuk shkaktoi pothuajse asnjë bujë.
“Unë mendoj se ka pasur shumë pak ndikim praktik,” tha Ferris. “Njerëzit në Rusi nuk i shohin oligarkët dhe ata biznesmenë vendas si një lloj busull morali për kombin.”
Deklaratat e oligarkëve që dënojnë luftën marrin shumë pak mbulim në mediat ruse, “nëse fare”, tha Ferris.
“Këto raste individuale nuk janë realisht të mjaftueshme për të ndryshuar kushtet e debatit apo për të ndryshuar shumë shpejt atë diskurs”. Oligarkët kanë shumë pak ndikim në vendimmarrje, veçanërisht në vendimet për vetë luftën. Ata janë shumë më të varur nga Putini sesa ai prej tyre”, shtoi ai. “Ata janë një grup mjaft i dobët në politikën ruse dhe kanë qenë për disa kohë,” tha Lewis.
Ferris pajtohet se aktet e pakta të rebelimit nga oligarkët rusë jashtë vendit nuk mund të gërvishtin as imazhin e Putinit në skenën e brendshme.
“Mundja e tij në pushtet nuk diktohet në të vërtetë nga këta oligarkë më të vegjël, është diktuar nga udhëheqësit ushtarakë, forcat e armatosura, njerëzit që janë afër tij – dhe nuk kishte asnjë lloj shkeljeje në këtë grup në konsensusin e tyre për luftën. “tha Ferris.
Nëse oligarkët që flasin kundër luftës janë ata me një prani të konsiderueshme në vend, kompani udhëheqëse që punësojnë qindra e mijëra njerëz që mund të humbasin punën për shkak të mosbindjes së tyre, atëherë kjo do të bënte një ndryshim për Putinin dhe shoqërinë ruse. Por kjo nuk ka gjasa të ndodhë.
“Kushdo që fiton një shumë të konsiderueshme parash në atë vend, zotëron një pjesë të madhe të tyre tek Putini, sepse ai krijoi kushtet për t’i lejuar ata të bëhen kaq të fuqishëm,” tha Ferris. “Do të ishte tepër marrëzi të shkosh kundër tij”.
