Për budistët, “Katër të vërtetat fisnike” ofrojnë një rrugë drejt lumturisë së qëndrueshme.
Pikat kryesore
Budizmi ofron një plan për të kuptuar dhe kapërcyer vuajtjet ekzistenciale. Njohja e vuajtjes njerëzore është hapi i parë drejt çlirimit nga dhimbja. Rruga e Tetëfishtë ofron një udhëzues për zhvillimin e dhembshurisë dhe gjetjen e lumturisë.
Organizata Botërore e Shëndetësisë raporton se numri i njerëzve që vuajnë nga probleme të shëndetit mendor është në rritje në mbarë botën. Budizmi pranon se vuajtja është pjesë e pashmangshme e gjendjes njerëzore. Po sikur të mund ta ridimensiononit trurin tuaj për të mposhtur vuajtjet? Sipas Budizmit, ju mundeni.
Budizmi është një besim dhe sistem filozofik që filloi në Indinë e lashtë në shekullin e 5-të P.E.S. Ai bazohet në mësimet e Siddhartha Gautama, i njohur gjithashtu si Buda. Është vlerësuar se rreth 500 milionë njerëz ndjekin sot budizmin.
Sipas Budës, dëshira dhe injoranca janë rrënjët e vuajtjes. Këto të dyja çojnë në dëshirën dhe lidhjen me gjërat që nuk janë të përhershme, dhe kjo lidhje na bën të vuajmë kur përjetojmë humbje ose ndryshim, sepse ne krijojmënjë besim të rremë se këto gjëra do të na sjellin lumturi të qëndrueshme. Budizmi mëson se vuajtja mendore mund të kapërcehet nëpërmjet zhvillimit të të kuptuarit dhe kultivimit të gjendjeve dhe praktikave të caktuara mendore.
Katër të vërtetat fisnike ofrojnë një kornizë për të kuptuar vuajtjen dhe si ta kapërcejmë atë. E vërteta e parë fisnike është se vuajtja ekziston. E vërteta e dytë fisnike është se vuajtja shkaktohet nga dëshira dhe lidhjet. E vërteta e tretë fisnike është se vuajtjet mund të marrin fund. Dhe e vërteta e katërt fisnike është Rruga e Tetëfishtë, e cila është një grup parimesh dhe praktikash që duhen ndjekur për t’i dhënë fund vuajtjeve.
E vërteta e parë fisnike është se vuajtja (dukkha) është e pashmangshme. Ashtu si identifikimi i një problemi është hapi i parë drejt zgjidhjes së tij, Buda mësoi se hapi i parë për të kapërcyer vuajtjen është të pranosh se vuajtja ekziston. Kur dikush mohon se vuajtja ekziston, ai zhgënjehet. Kur një person nuk është në gjendje të pranojë realitetin e situatës së tij, ai nuk gjen një mënyrë për të lehtësuar vuajtjet e tij. Kjo mund të çojë në një cikël vuajtjesh të vazhdueshme.
E vërteta e dytë fisnike kërkon të identifikojë shkakun e vuajtjes (samudaya), që është dëshira dhe lidhja. Vuajtja lind nga lidhja jonë me gjërat që janë të përhershme. Rrugëtimi drejt iluminizmit përfshin të kuptuarit dhe pranimin se gjërat nuk janë të përjetshme. Përjetësiat dhe dëshirat për kënaqësi, të mirat materiale dhe pavdekësia janë dëshira që kurrë nuk mund të plotësohen me të vërtetë, kështu që dëshira për to mund të sjellë vetëm vuajtje.
Mohimi që ne i bëjmë vuajtjes, dëshira jonë që gjërat të jenë të përhershme dhe rezistenca jonë ndaj ndryshimit buron nga nevoja për një ndjenjë parashikueshmërie dhe kontrolli. Konsistenca dhe kontrolli mund të sjellin rehati, kjo është arsyeja pse njerëzit priren të mohojnë realitetin e përhershmërisë.
E vërteta e tretë fisnike në Budizëm është të kuptuarit se është me të vërtetë e mundur t’i japësh fund ciklit të vuajtjes (nirodha) dhe të arrish një gjendje paqeje dhe lirie të brendshme. Kjo njihet gjithashtu si “Nirvana” ose “Iluminizmi”, i cili mund të arrihet ose në jetën tonë tokësore, ose në jetën shpirtërore.
Një person që ka kaluar nëpër një periudhë të vështirë në jetën e tij mund të gjejë një mënyrë për të kuptuar dhe kapërcyer vuajtjet e tij përmes pranimit dhe duke përdorur meditimin dhe praktikat e tjera shpirtërore si ndërgjegjja (një nga praktikat kryesore në budizëm, që përfshin vëmendjen ndaj momentit të tanishëm) për t`u shkëputur nga lidhjet dhe për të vazhduar përpara.
E vërteta e katërt fisnike është Rruga e Tetëfishtë (magga) ose “Rruga e Mesme”. Është grupi i parimeve dhe praktikave që përshkruan metodën për arritjen e iluminimin dhe dhënien fund vuajtjes. Është një grup udhëzimesh për zhvillimin etik dhe mendor, që përbëhet nga të kuptuarit drejtë, qëllimit të drejtë, fjalës së drejtë, veprimit të drejtë, jetesës së drejtë, përpjekjes së duhur, vëmendjes së drejtë dhe përqendrimit të duhur. Këto praktika kanë për qëllim të na ndihmojnë të zhvillojmë mençurinë, dhembshurinë dhe sjelljen etike.
Të kuptuarit drejtë, i njohur gjithashtu si “Vizioni i drejtë”, është hapi i parë i Rrugës së Tetëfishtë. Ai i referohet një kuptimi të thellë të Katër të Vërtetave Fisnike, që kërkon nga ne të kuptojmë se vuajtja ekziston dhe të pranojmë faktorët që e shkaktojnë atë, pastaj të fillojmë të ndërmarrim hapa për të lehtësuar vuajtjet duke ndjekur Rrugën e Tetëfishtë.
Synimi i drejtë, i njohur gjithashtu si “Mendimi i drejtë”, na ndihmon të na drejtojë drejt sjelljes etike dhe morale. Qëllimet e dobishme ose të virtytshme karakterizohen nga heqja dorë nga lakmia, shkëputja nga dëshirat e kësaj bote, shmangia e shkaktimit të dëmit (për veten ose të tjerët), dhe promovimi i mirëqenies, lumturisë, dhembshurisë dhe dashamirësisë ndaj të gjitha qenieve. Synimi i drejtë është i lidhur ngushtë me konceptin e Karmës, i cili i referohet grumbullimit të veprimeve të mira ose të këqija që një person kryen gjatë jetës së tij. Veprimet e mira si të qenit i sinqertë, bujar, i sjellshëm dhe i drejtë sjellin lumturi në planin afatgjatë.
Fjalimi i drejtë është përkushtimi për të folur në një mënyrë që është e vërtetë, e sjellshme dhe e dobishme. Kjo nënkupton që mos të tundoheni nga gënjeshtra, debatet e dëmshme që janë të ashpra, abuzivë ose përçarës, të mos tundoheni nga thashethemet dhe të shmangni bisedat boshe që kanë ngarkesë.
Të folurit në mënyrën e duhur na ndihmon të zhvillojmë aftësinë për të komunikuar në mënyrë dinjitoze dhe me dashamirësi dhe për të shprehur veten në një mënyrë që është e ndershme dhe e dobishme për të tjerët. Gjithashtu ndihmon në kultivimin e ndërgjegjes dhe vetëdijes, pasi na stërvit të mendojmë përpara se të flasim.
Hapi i katërt i Rrugës së Tetëfishtë në Budizëm është veprimi i drejtë, i njohur gjithashtu si “Sjellja e drejtë”. Ai i referohet sjelljes etike dhe morale, e cila përfshin të hequrit dorë nga të bërit keq të tjerëvre, vjedhja ose shfrytëzimi i të tjerëve.
Të jetuarit në mënyrën e duhur është angazhimi për të fituar jetesën në një mënyrë që promovon ekonominë etike dhe morale. Kjo do të thotë t`i rezistoni tundimit për t`u përfshirë në industri të dëmshme ose shkatërruese dhe të shmangni profesionet që përfshijnë shfrytëzimin ose dëmtimin mjedisor. Të jetuarit në mënyrën e duhur nënkupton angazhimin në punë që mbështesin mirëqenien e vetes dhe të të tjerëve.
Hapi i gjashtë i Rrugës së Tetëfishtë është përpjekja e duhur, e njohur gjithashtu si “Zelli i duhur”. Kjo i referohet angazhimit për të bërë një përpjekje të vazhdueshme dhe të qëndrueshme për të përmirësuar zhvillimin etik dhe mendor të dikujt. Kjo do të thotë të heqësh qafe në mënyrë aktive modelet e mendimit negativ. Ndërgjegjësimi dhe vetëndërgjegjësimi janë në qendër të përpjekjes së duhur. E krahasueshme me praktikat e riorganizimit të terapisë konjitive të sjelljes (CBT), ajo kërkon disiplinë të qëndrueshme mendore për të krijuar rrugë të reja mendore.
Vetëdija e duhur, e njohur gjithashtu si “Vëmendja e duhur”, i referohet angazhimit për të qenë të vetëdijshëm për mendimet, emocionet dhe veprimet e dikujt në momentin e tanishëm. Ky ndërgjegjësim është gjithëpërfshirës, duke përfshirë ndjesitë dhe lëvizjet fizike të trupit, dhe ndihmon në kultivimin e vetëdijes dhe të ndërtuarit themele të forta rreth realitetit. Kërkon t’i kushtoni vëmendje momentit të tanishëm në vend që të ndaleni në të kaluarën ose të shqetësoheni për të ardhmen.
Përqendrimi i duhur, i njohur gjithashtu si “Meditimi i duhur”, është hapi i tetë dhe i fundit i Rrugës së Tetëfishtë në Budizëm. I referohet angazhimit për të zhvilluar nivele të thella të përqendrimit dhe fokusit mendor përmes meditimit. Përqendrimi i duhur përfshin zhvillimin e aftësisë për t’u fokusuar në një gjë të vetme, duke çuar në nivele më të thella të përqendrimit (dhe në mënyrë ideale depërtim në natyrën e realitetit) dhe kërkon përpjekje të vazhdueshme dhe të qëndrueshme. Lidhur me vetëdijen e duhur, përpjekjen e duhur dhe mirëkuptimin e duhur, ai ndihmon në kultivimin e disiplinës mendore dhe fokusit të nevojshëm për arritjen e paqes dhe ndriçimit të brendshëm.
Sipas Budizmit, rruga drejt çlirimit nga vuajtjet dhe arritjes së lumturisë së qëndrueshme qëndron brenda sferës së mendjes. Nëpërmjet kultivimit të mençurisë, etikës dhe disiplinës mendore, ne mund ta arrijmë këtë. Duke ndjekur Rrugën e Tetëfishtë, duke zhvilluar vetëdijen dhe dhembshurinë, dhe duke pranuar mos përhershmërinë, ne mund të mendojmë rrugën tonë drejt çlirimit nga dhimbja ekzistenciale. /BigThink/
Përgatiti:S.Tresa
