Një grup drejtuesish izraelitë ishin në një gjendje euforike më herët këtë vit pasi panë se si pagerët shpërthyes, të dërguar nga Mossadi, kishin vrarë ose gjymtuar mijëra militantë dhe civilë të Hezbollahut në Liban.
Më pas ata u takuan me një ish-kryetar të zbulimit evropian.
Në vend që të përshëndeste me entuziazëm ekzekutivët për sabotazhin izraelit, ish-shefi i inteligjencës shuajti entuziazmin e tyre me një vlerësim të pamëshirshëm.
Operacionet duhet të jenë “të nevojshme dhe proporcionale” për të marrë miratimin ligjor në këtë vend, tha ish-shefi i spiunazhit gjatë një konference biznesi. Nga ky këndvështrim, pajisjet që shpërthenin “nuk e kaluan testin tim.”
Shpërthimi i sinkronizuar më 17 shtator i mijëra pager-ëve elektronikë të Hezbollahut i la zyrtarët e sigurisë në mbarë botën të shtangur nga guximi i operacionit dhe të hutuar nga kompanitë e sofistikuara të frontit që Izraeli krijoi për të furnizuar pajisjet e kurdisura me eksploziv.
Megjithatë, sulmi, një ripërpunim i kalit të Trojës për epokën digjitale, ka shkaktuar gjithashtu një debat më të gjerë midis shefave të sigurisë perëndimore që i ka lënë ata të përballen me dy pyetje themelore mbi spiunazhet moderne.
A janë sistemet e tyre të komunikimit në mënyrë të ngjashme të cenueshme ndaj përgjimit? Dhe a do ta miratonin ndonjëherë një operacion të krahasueshëm – duke pasur parasysh se sulmi me pagerë vrau 37 njerëz, duke përfshirë të paktën katër civilë, dy prej tyre fëmijë, dhe plagosi rreth 3,000?
Në intervistat me më shumë se një duzinë zyrtarë aktualë dhe ish-zyrtarë të lartë të sigurisë nga katër prej aleatëve më të rëndësishëm perëndimorë të Izraelit, të gjithë pranuan se sulmi me pagerë ishte një vepër e jashtëzakonshme spiunazhi. Por vetëm tre thanë se do të miratonin një akt të ngjashëm.
Njëri tha se përbën një precedent të rrezikshëm që mund ta përdorin aktorët joshtetërorë, si terroristët apo kriminelët. Një shqetësim tjetër ishte se si pagerët e mbushur me eksploziv u kontrabanduan nëpër Evropë dhe Lindjen e Mesme, duke paraqitur një rrezik për pronën dhe jetën e njerëzve përgjatë rrugës.
Leon Panetta, ish-kreu i CIA-s, madje e përshkroi sulmin me pager në një intervistë televizive si një “formë terrorizmi”.
Zyrtarë të tjerë patën një pikëpamje të ngjashme për një veprim që, me humor të errët, disa e kanë quajtur “Operacioni Grim Beeper”.
“Ishte vetëm lloji i operacionit që rusët do të bënin”, tha një ish-shef i inteligjencës.
“Unë nuk mendoj se ndonjë shërbim tjetër i inteligjencës perëndimore do ta konsideronte atë lloj operacioni, duke gjymtuar mijëra njerëz”.
“Më pëlqen guximi, por në ekuilibër nuk do ta kisha miratuar operacionin pasi nuk ishte plotësisht i shënjestruar”, tha një zyrtar i lartë i mbrojtjes.
“Kishte një shans që pagerët, të themi, të vrisnin një fëmijë që e mbante atë”.
“Ishte një operacion i jashtëzakonshëm – edhe nëse shumë shtete perëndimore mund ta konsiderojnë atë vrasje”, tha një tjetër ish-zyrtar i lartë i inteligjencës.
“Ministrat e mbrojtjes në mbarë botën tani do të pyesin veten: si të mbrohemi nga sabotimet e ngjashme?”
Njerëz të njohur me operacionin thonë se ai u shkaktua nga një eksploziv plastik i vogël por i fuqishëm i fshehur në bateritë e pagers dhe një detonator i padukshëm për rrezet X që u ndez nga distanca.
Izraeli fillimisht mohoi çdo përfshirje në sulm, por disa javë pasi ndodhi, kryeministri Benjamin Netanyahu i tha Le Monde se ai personalisht e miratoi operacionin.
Është një pjesë e operacioneve të tjera nga shërbimi i inteligjencës së jashtme të Izraelit, Mossad. Në vitin 1972, operativët izraelitë hodhën në erë një telefon që kishin implantuar me eksploziv, i cili u përdor nga përfaqësuesi i Organizatës për Çlirimin e Palestinës në Paris.
Burri, Mahmoud Hamshari, humbi një këmbë dhe më vonë vdiq. Në vitin 1996, ata përsëritën mashtrimin me Yahya Ayyash, një bombabërës i aftë i Hamasit.
Një ndryshim i rëndësishëm me sulmin e pagerit të vitit 2024 ishte shkalla e tij. Për më tepër, të nesërmen, një seri shpërthimesh të tjera – këtë herë të telekomandave të përdorura nga operativët e Hizbollahut – vranë 20 persona të tjerë dhe plagosën 450, sipas autoriteteve libaneze.
Jashtë rajonit, operacioni ka ngritur shqetësime urgjente në lidhje me rrezikun e operacioneve të kopjimit të sabotimit.
Sir Alex Younger, ish-kreu i shërbimit të huaj të inteligjencës britanike MI6, paralajmëroi se sulmi ishte një “thirrje zgjimi e vlefshme” në lidhje me cenueshmërinë e zinxhirëve të furnizimit perëndimor.
“Për shkak se zinxhirët e furnizimit janë të padukshëm, ne nuk u kushtojmë vëmendje atyre”, tha ai.
“Por perëndimi duhet të vlerësojë siç duhet rreziqet e qenësishme në zinxhirët e furnizimit – qoftë energjia ruse, elektronika kineze, apo tani kjo – dhe t’i vendosë ato krahas rreziqe të tjera, të tilla si AI, dronët dhe lufta kibernetike”.
Kjo përfshin mundësinë që zinxhirët e furnizimit mund të përgjohen nga terroristët, një pikë e adresuar nga Ken McCallum, kreu i shërbimit të brendshëm të inteligjencës britanike MI5.
I pyetur në lidhje me operacionin pager në një konferencë të rrallë shtypi në tetor, McCallum u përgjigj se një aspekt i rëndësishëm i punës së MI5 ishte të “qëndronte përpara se ku mund të arrijë terrorizmi”.
Sabotimet dhe atentatet në zinxhirin e furnizimit janë po aq të vjetra sa edhe vetë spycraft. Ushtritë mesjetare përdorën spiunë për të vepruar si tregtarë për të zbuluar se çfarë po blinin kundërshtarët e tyre.
Ata gjithashtu do të helmonin furnizimet me ujë, sipas Calder Walton, një historian i spiunazhit.
Kohët e fundit, gjatë Luftës së Ftohtë, CIA kontrabandoi çipa kompjuterikë me të meta në zinxhirët e furnizimit që Bashkimi Sovjetik i përdori për të vjedhur teknologjinë perëndimore nëpërmjet kompanive komerciale.
Shembulli më i suksesshëm i fushatës së CIA-s ishte një softuer i keqfunksionuar që shpërtheu një tubacion gazi në një shpërthim prej tre kilotonësh në vitin 1982. Askush nuk u vra dhe riparimet i kushtuan Kremlinit miliona rubla që mund të përballonte keq.
Në një takim të kohëve të fundit në Uashington, një grup zyrtarësh amerikanë u shqetësuan se nëse Izraeli mund të fuste në kurth pajisje elektronike të zakonshme siç janë pagerët, një gamë e tërë teknologjish civile kineze – si automjetet elektrike, panelet diellore, turbinat e erës, pothuajse çdo gjë me bateri — mund të jetë edhe armatosur.
“Bota e re digjitale lejon mjete sabotazhi të paimagjinueshme më parë”, tha Walton.
Jo të gjithë zyrtarët e intervistuar besuan se operacioni ishte ose joproporcional ose i panevojshëm. Siç e tha dikush troç: “Lufta ka të bëjë me dhunën”.
Younger tha se ai nuk e gjykoi sulmin si një përdorim pa dallim dhune, sepse pagesat u përdorën nga operativët e Hizbollahut dhe Izraeli ishte në luftë me grupin militant.
Megjithatë, ai paralajmëroi se “operacionet e prerjes së kokës janë më efektive në kontekstin e një strategjie më të gjerë – ato nuk janë një qëllim në vetvete”.
Një zyrtar i lartë i sigurisë perëndimore shkoi aq larg sa e quajti atë një “operacion shumë të bukur. Unë jam xheloz”.
Vendet perëndimore mund të pengojnë mospërfilljen e dukshme të Izraelit për viktimat civile të shkaktuara nga sulmi, tha zyrtari, por ai u zbeh në krahasim me egërsinë me të cilën ushtria izraelite kishte sulmuar Gazën dhe Libanin.
“Ata [izraelitët] kanë metodat e tyre për ta vlerësuar atë – dhe një prag të ndryshëm”, shtoi zyrtari.
Ajo që duket e qartë është se vrasjet në shënjestër mbeten qendrore për operacionet e sigurisë të Izraelit në një mënyrë që nuk ndodhin midis aleatëve të tij perëndimorë, ku viktimat civile gjatë kohës së luftës shihen gjerësisht si të papranueshme.
Vetëm në 17 vitet e para të këtij shekulli, Izraeli kreu më shumë se 2,000 operacione vrasjeje në shënjestër, sipas Ronen Bergman, autor i një historie të vrasjeve izraelite. Gjatë të njëjtës periudhë, SHBA autorizoi më pak se një të pestën e asaj shume.
“Llogaritjet e sigurisë së Izraelit janë të ndryshme nga ato perëndimore”, tha John Raine, një këshilltar i lartë në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike.
“Ata jetojnë në një lagje të ashpër dhe janë brutalizuar nga kjo. Hiri shpëtimtar është se Izraeli është i vetëdijshëm për këtë. Shqetësimi është se duket se kujdeset gjithnjë e më pak”.
Konsiderata të tilla lënë të diskutueshme pyetjen nëse një agjenci inteligjence perëndimore do të miratonte ndonjëherë versionin e saj të Operacionit Grim Beeper.
Siç komentoi një zyrtar: “Nëse shteti ynë po përballej gjithashtu me një kërcënim të ngjashëm ekzistencial si Izraeli, çfarë do të bënim ne? Përgjigja është se gjithçka varet nga kushtet që ne nuk mund t’i parashikojmë derisa të arrijmë atje”.
Marrë nga Financial Times
