Kushtet neurologjike që variojnë nga migrena në goditje në tru, sëmundja e Parkinsonit dhe demenca, tani janë shkaku kryesor i sëmundjeve në mbarë botën, duke shkaktuar 11.1 milionë vdekje në vitin 2021, ka zbuluar hulumtimi.
Numri i njerëzve që jetojnë ose vdesin nga çrregullime të sistemit nervor është rritur në mënyrë dramatike gjatë tre dekadave të fundit, me 43% të popullsisë së botës, 3.4 miliardë njerëz, të prekur në vitin 2021, sipas një studimi të botuar në Lancet.
Analiza në studimin e barrës globale të sëmundjeve, dëmtimeve dhe faktorëve të rrezikut sugjeroi që sasia totale e paaftësisë, sëmundjeve dhe vdekjeve të parakohshme të shkaktuara nga 37 gjendje neurologjike u rrit me pak më shumë se 18% nga rreth 375 milionë vite jetë të shëndetshme të humbura në 1990 në 443 milionë vjet në 2021.
Studiuesit thanë se rritja ishte për shkak të rritjes së popullsisë globale dhe jetëgjatësisë më të lartë, si dhe rritjes së ekspozimit ndaj faktorëve të rrezikut mjedisor, metabolik dhe stilit të jetesës si ndotja, obeziteti dhe dieta.
Globalisht, goditja në tru ishte gjendja me barrën më të madhe të sëmundjes. Kontribuesit e tjerë kryesorë përfshinin meningjitin, epilepsinë, sëmundjen e Alzheimerit dhe demencë të tjera, dëmtime të trurit tek foshnjat e porsalindura, komplikime neurologjike tek foshnjat e lindura para javës së 37-të të shtatzënisë, dëmtime nervore të shkaktuara nga diabeti, autizmi dhe kanceret e sistemit nervor.
Çrregullimet neurologjike më të përhapura në vitin 2021 ishin dhimbjet e kokës nga tensioni, me rreth 2 miliardë raste dhe migrena, me rreth 1.1 miliardë raste.
Gjendja me rritje më të shpejtë të anketuar ishte dëmtimi nervor i shkaktuar nga diabeti, i cili u rendit si i pesti me barrën e sëmundjes më të lartë globalisht, duke reflektuar rritjen e madhe të diabetit të tipit 2 gjatë të njëjtës periudhë.
Për herë të parë, studimi ekzaminoi çrregullimet neuro-zhvillimore, si autizmi dhe çrregullimet neurologjike tek fëmijët, duke zbuluar se ato përbënin 80 milionë vite jetë të shëndetshme të humbura në mbarë botën në vitin 2021, rreth një e pesta e totalit.
Studiuesit theksuan pabarazitë globale të shëndetit, me 80% të vdekjeve neurologjike dhe humbjes së shëndetit që ndodhin në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme. Në rajonet më të vështira të Afrikës nën-Sahariane perëndimore dhe qendrore, shkalla e vdekjeve dhe vitet e humbura për shkak të sëmundjes, paaftësisë ose vdekjes së hershme ishin pesë herë më të larta se mesatarja globale.
Studimi theksoi rëndësinë e masave parandaluese për të reduktuar rrezikun e zhvillimit të disa kushteve neurologjike, më e rëndësishmja uljen e presionit të lartë të gjakut, i cili mat presionin arterial kur zemra rreh. Këto masa mund të parandalojnë 84% të sëmundjeve, paaftësisë dhe vdekjes së parakohshme nga goditjet në tru.
