Fatos Kongoli i ftuar në “Quo Vadis” në Vizion Plus të moderatores Pranvera Borakaj, ka rrëfyer një nga momentet më të vështira të jetës së tij.
Kongoli rrëfeu se pas botimit të romanit “Iluzione në Sirtar” ndaj tij pati një “lumë” kritikash por edhe llumi të hedhur nga persona të ndryshëm në rrjetet sociale.
Ai rrëfeu se u qetësua vetëm pas një e-maili që i erdhi nga Gresa Kadare, vajza e shkrimtarit të madh shqiptar, Ismail Kadare.
Pjesë nga biseda:
Pranvera Borakaj: Dy libra në të cilën ju keni folur imtësisht për jetën tuaj, “Iluzione në Sirtar” dhe “Kapitulli i Amerikës”, sa i lehtësuar u ndiet pasi e përfunduar dhe pasi doli në botim “Iluzione në Sirtar”?
Fatos Kongoli: “Iluzione në Sirtar”, kam kaluar periudhën më të vështië të jetës time, sepse unë pohoja gjëra të jetës time personale, që u shtrembëruan, u nxorën nga e vërteta, dhe u sulmova shumë. Atëherë pashë se nuk e dija që kisha patur kaq shumë armiq. U sulmova me një lloj ligësie të paimagjinueshme në këto rrjetet sociale. Vetëm mbaj mend që në atë zallamahi ku unë paraqitesha me çfarë ngjyre të duash ti, kam marrë një e-mail, që nuk e harroj as sot e kësaj dite, që e kam marrë nga Gresa Kadare.
Pranvera Borakaj: Çfarë shkruhej në të?
Fatos Kongoli: Ajo shkruante që mos ja vër re se ç’thotë filani, ishte një që mbante veten si shkrimtar, më kishte sulmuar në një mënyrë të paimagjinueshme.
Pranvera Borakaj: E kishe menduar më parë që do të kishe një sulm të tillë?
Fatos Kongoli: Kisha menduar që do kishte probleme, por më kishin sulmuar barabarisht. Kur më erdhi e-mail isha në Amerikë dhe ishte shumë lehtësues për mua. Ishte nga Gresa por sigurisht që aty kishte dorë edhe vetë Kadareja, ma merr mendja.
***
Pjesë nga biseda:
Pranvera Borakaj: Është e vështirë për një shkrimtar që ta përmbledhë jetën prej tetë dekadash, për ta përshkruar me pak fjalë?
Fatos Kongoli: Jeta ime ka qenë shumë e pasur me ngjarje, shumë interesante në këtë pikëpamje. Domethënë kur e mendoj jetën time më duket ka qenë si e rregulluar me dorë, si vepër filmike.
Pranvera Borakaj: Disa nga veprat tuaja, në mos gaboj dy, njëra duhet të jetë në proces për tu realizuar si film?
Fatos Kongoli: Një roman është bërë film, “Bolero në vilën e pleqëve”, ajo është bërë film. Ka një dëshirë, kam një roman “Lëkura e qenit”, e kam bërë edhe kontratën, por varet.
Pranvera Borakaj: Një roman i përkthyer disa herë, një dedikim për bashkëshorten, për Lilin, do kishit dëshirë ta shihnit të realizuar në film këtë roman?
Fatos Kongoli: Po sigurisht, jo vetëm këtë roman, por çdo libër tjetër do të kisha qejf ta shihja se si e sheh regjisori. Është shumë interesante të shohësh se si një sy tjetër e shef.
Pranvera Borakaj: Do kishit preferenca për aktorët?
Fatos Kongoli: Të gjithë aktorët që kanë luajtur te “Vila e Pleqëve” kanë qenë të mrekullueshëm të gjithë, të zgjedhur nga regjisori me shumë mjeshtëri. Unë i jam mirënjohës regjisorit dhe aktorëve që kanë luajtur në atë film.
***
Pjesë nga biseda:
Pranvera Borakaj: Unë jam me romanin “Ne të tre”.
Fatos Kongoli: Ky është shkruar përpara përmbysjes së diktaturës dhe është botuar në atë kohë.
Pranvera Borakaj: Pas diktaturës ju desh të hiqnit disa pjesë që në atë kohë ishte detyrim për t’i vendosur?
Fatos Kongoli: Unë kam heq fragmente të vogla, ato gjëra që u detyrova të shtoj për arsye të kërkesave që mu bënë nga redaksia përkatëse, pasi ishte romani im i parë. Unë nuk kisha çfarë të bëja, u detyrova të shtoja disa gjëra.
Pranvera Borakaj: Keni patur probleme për shkak të letërsisë?
Fatos Kongoli: Nuk kam patur probleme unë, sepse ky është i vetmi libër që kam botuar.
Pranvera Borakaj: Edhe “Karuseli” ka qenë?
Fatos Kongoli: Karuseli është botuar në 90-ën. Të “Karoseli” ishte hapur një çikë dera, ëhstë shkruar në epokën tjetër. Edhe regjimi, sa e hapte regjimi aq përfitonin shkrimtarët. Unë pata fat se në 90-n u përmbys regjimi.
***
Pjesë nga biseda:
Pranvera Borakaj: Si ndihesh kur lexon ato çfarë ka shkruar djali?
Fatos Kongoli: Djali imitonte mënyrën se si shkruaja unë më laps e më gomë, edhe me qiri kur nuk kishte drita. Ai merrte një letër dhe më imitonte mua. Ja kam ruajtur dhe ja kam çuar. Aty ka fillimin e një romani fantastiko-shkencor. Vërtetë që shkruan shumë mirë, këtu i është botuar një libër “Tranpslanti i Jetës”. Është një libër shumë i mirë, jo se është i tim biri, ndaj ja vura me pseudonim.
Pranvera Borakaj: Ishte këmbëngulja juaj që djali të shkruante me pseudonim?
Fatos Kongoli: Po. E fshefa faktin që mos thonin e ka bëra i ati. Unë i kam dekurajuar. Vajza kishte qef të bënte poezi, dhe më në fund i botova 2-3 vjersha, dhe pastaj i thashë të keqen babi kjo nuk bëhet më. Po deshe futu vetë në këtë fushë.
Pranvera Borakaj: Po vajza kishte talent?
Fatos Kongoli: Po kishte shumë talent, por unë e dekurajova, i thashë mos u merr me letërsi, gjej ndonjë fushë tjetër.
Pranvera Borakaj: Jeni bërë pishman?
Fatos Kongoli: Jo, sepse në fund të fundit letërsia nuk të jep noj kënaqësi, ka një moment kënaqësie kur e përfundon librin dhe kaq.
Pranvera Borakaj: Merr kënaqësi edhe kur e merr lexuesi.
Fatos Kongoli: Është shumë relative, njëherë në vit, shkrimtarët janë si puna e femrës pëlqejnë komplimentet.
***
Pjesë nga biseda:
Fatos Kongoli: Lili është jeta ime. Pa Lilin jeta ime nuk do të kishte asnjë kuptim. Unë i kushtoj gjithçka asaj. Pa Lilin unë nuk do të kisha shkruar Libra. Nuk ka qenie më egosite se sa një shkrimtar, në kuptimin se është i dhënë në sëmundjen e tij, pasi të shkruarit është një sëmundje, kapricozë. Është shumë e vështirë të jetosh me një shkrimtar kapricoz, ndaj i detyrohem shumë.
Pranvera Borakaj: Kam lexuar një intervistë dikur, ku një gazetar ju pyeste se çfarë i keni dhuruar Lilit, që ajo ju ka dhënë gjithçka, dhe ka qenë një mbështetje kaq e madhe për ju për një shkrimtar me vese dhe kapricoz. Por edhe sikur mos kishit bërë asgjë, mjaftojnë deklaratat që bëni sot për të shpërblyer gjithë sakrificën e Lilit ndër vite.
Fatos Kongoli: Po kjo është e vërtetë, kështu është. Ne e themi me shaka me njëri-tjetrin, kur takojmë miq që na shohin bashkë, në periudhën e rinisë së vet është ajo shprehja burrë e grua mishe e thua. Sipas meje burrë e grua janë si qeni me macen në rini, mish e thua bëhen në pleqëri.
Pranvera Borakaj: Si ka lindur dashuria me Lilin?
Fatos Kongoli: E kam patur në një lagje, në një shkollë disa kohë. Qe një ndërmjetësim, një mikeshë e përbashkët e familjes time dhe të sajës, edhe ma shtiu në mendje, shih tha se është një vajzë. Unë nuk po bëhesha mbarë.
Pranvera Borakaj: Sa vjeç ishit?
Fatos Kongoli: Se mbaj mend.
Pranvera Borakaj: Para apo pas të 30-ve?
Fatos Kongoli: Para të 30-ve.
Pranvera Borakaj: Edhe ju keni një mesazh shumë të bukur për Lilin?
Fatos Kongoli: Po i kam kushtuar libër “lëkura e qenit”. Lëkura e qenit jam unë, është personazhi, është mëkatar i madh ai i madh ai. Unë i kam dhuruar Lilit, librin e mëkateve të mia.
Pranvera Borakaj: Do më tregosh se si u ndie Lili pas botimit të librit?
Fatos Kongoli: Lili u emocionua shumë sa filloi të qante.
Pranvera Borakaj: Tha e ke ndëshkuar veten shumë?
Fatos Kongoli: Lili ka qenë gjithmonë dakord me mua për çdo gjë, përveç alkoolit.
Pjesë nga biseda:
Pranvera Borakaj: Ajo që mua më ka bërë përshtypje, edhe në intervistën e para 10 viteve, por edhe në panairin e librit ku ju qendroni për orë e orë të tëra dhe jepni autografe është buzëqeshja rrëzillëtëse që keni tashmë. Dua të të ngacmoj pak, kur ishit i vogël të ngacmonin shokët për dhëmbët e parë. Ka ngel ndonjë nga ata shokët që të bësh ndonjë batutë në lidhje me buzëqeshjen që ke tani?
Fatos Kongoli: Kur kemi qënë të vegjël më thonin dhëmbsh. Lidhur me këtë të qeshurën, me Lilin. Njëherë më ka ndodhur në Amerikë, kur ishim te fëmijët, pasi kam ndenjur për një periudhë të gjatë. Ishim duke ecur në një shëtitore buzë oqeanit, dhe siç e kemi zakon unë dhe Lili ecim gjithmonë duke ecur përdore dhe duke qeshurt. Një zotërie, ishte një amerikan me ngjyrë, ishte një djalë i gjatë i madh, dhe ne kryqëzohehsim përditë me të, ai na shifte të kapur përdore dhe duke qeshur, dhe një ditë na ndali dhe na tha që kam një pyetje: Më bën përshtypje kjo puna juaj, dhe jam kureshtatar të di nëse jeni burrë e grua apo dashnorë? Merre si të duash i thashë.
