Nga Enver Robelli
Mësimi i parë: çdo shoqëri duhet të mësojë nga Finlanda. Shoqëritë shqiptare sidomos.
Mësimi i dytë: në Finlandë rol kyç luan sistemi arsimor. Plan-programet shkollore janë përshtatur në vitin 2016 me qëllim të rritjes së kompetencës mediale të konsumatorëve. Nxënësit që herët mësojnë se si t’i dallojnë lajmet e rrejshme, manipulimet, gënjeshtrat, propagandën.
Mësimi i tretë: Finlanda ka një Agjenci Kombëtare të Emergjencës (The National Emergency Supply Agency), e cila ka në fokus temën e lajmeve të rrejshme. Qeveria bashkëpunon me ndërmarrje private për të forcuar rezistencën e shoqërisë kundër kërcënimeve dhe për t’i përgatitur njerëzit kundër ndërhyrjeve të padëshirueshme.
Mësimi i katërt: Shumë organizata të shoqërisë civile në Finlandë angazhohen në zhvillimin dhe zbatimin e programeve kundër lajmeve të rrejshme. Në këto programe marrin pjesë shkollat, bibliotekat, ministritë, universitetet.
Mësimi i pestë: Në Finlandë ekziston një «critical thinking curriculum», një kurrikulë e të menduarit kritik. Qëllimi kësaj kurrikule është analiza e burimeve dhe verifikimi i fakteve si dhe analizimi i teknikave të manipulimit. Në rastin më të mirë edukimi në fushën e kompetencës mediale fillon gjatë kohës kur fëmijët vijojnë çerdhen. Anketat dhe studimet tregojnë se banorët në Finlandë kanë kompetencën më të lartë mediale. E pritshme dhe aspak befasuese: në fund të listës ndodhen vendet e Ballkanit.
