Emmanuel Todd, një nga intelektualët më të mëdhenj francezë sot, pohon se “Lufta e Tretë Botërore ka filluar“. Faktor.al sjell një sintezë të shkrimit të botuar në prestigjiozen franceze “Le Figaro”. Përtej konfrontimit ushtarak midis Rusisë dhe Ukrainës, antropologu dhe eseisti francez insiston në dimensionin ideologjik dhe kulturor të kësaj lufte dhe në kundërshtimin midis Perëndimit liberal dhe pjesës tjetër të botës të përkushtuar ndaj një vizioni konservator dhe autoritar. Më të izoluarit nuk janë, sipas tij, ata që ne besojmë.
Ai thotë se “është e qartë se konflikti, i nisur si një luftë territoriale e kufizuar dhe e përshkallëzuar në një konfrontim ekonomik global, midis të gjithë Perëndimit nga njëra anë dhe Rusisë dhe Kinës nga ana tjetër, është shndërruar në një luftë botërore“.
Ai beson se “Putini bëri një gabim të madh që herët, që është [që] në prag të luftës [të gjithë e shihnin Ukrainën] jo si një demokraci të re, por si një shoqëri në krizë dhe një “shtet të dështuar” në zhvillim. […] Unë mendoj se llogaritja e Kremlinit ishte se kjo shoqëri në kalbje do të shkërmoqej në goditjen e parë. Por ajo që kemi zbuluar, përkundrazi, është se një shoqëri në dekompozim, nëse ushqehet nga burime të jashtme financiare dhe ushtarake, mund të gjejë në luftë një lloj ekuilibri të ri, madje një horizont, një shpresë”.
Ai thotë se pajtohet me analizën e teoricienit të gjeopolitikës Mearsheimer për konfliktin: “Mearsheimer na thotë se Ukraina, ushtria e së cilës ishte stërvitur nga ushtarët e NATO-s (amerikanë, britanikë dhe polakë) që të paktën në vitin 2014, ishte për rrjedhojë një anëtare de fakto e NATO-s, dhe se Rusët kishin njoftuar se nuk do ta toleronin kurrë Ukrainën në NATO. Nga këndvështrimi i tyre, rusët janë në një luftë që është mbrojtëse dhe parandaluese. Mearsheimer shtoi se ne nuk do të kishim arsye të gëzohemi për vështirësitë eventuale të rusëve sepse meqenëse kjo është një pyetje ekzistenciale për ta, sa më e vështirë do të ishte, aq më e fortë do të godiste. Analiza duket se është e vërtetë”.
Antropologu Todd megjithatë ka disa kritika për Mearsheimer: “Mearsheimer, si një amerikan i mirë, e mbivlerëson vendin e tij. Ai konsideron se, nëse për rusët lufta në Ukrainë është ekzistenciale, për amerikanët është në thelb vetëm një “lojë” e pushtetit ndër të tjera. Pas Vietnamit, Irak dhe Afganistan, cili është një tjetër konflikt më shumë? Aksioma bazë e gjeopolitikës amerikane është: ‘Ne mund të bëjmë çfarë të duam sepse jemi të mbojtur, larg, midis dy oqeaneve, asgjë nuk do të na ndodhë kurrë’. Asgjë nuk do të ishte ekzistenciale për Amerikën.
Analiza e pamjaftueshme e cila sot e shtyn Biden të vazhdojë pa mend. Amerika është e brishtë. Rezistenca e ekonomisë ruse po e shtyn sistemin perandorak amerikan drejt greminës. Askush nuk e kishte pritur që ekonomia ruse do të përballej me ‘fuqinë ekonomike’ të NATO-s. Besoj se vetë rusët nuk e kishin parashikuar. Nëse ekonomia ruse do t’i rezistonte pafundësisht sanksioneve dhe do të arrinte të lodhte ekonominë evropiane, ndërsa ajo vetë mbeti e mbështetur nga Kina, kontrollet monetare dhe financiare amerikane të botës do të shembet, dhe bashkë me to edhe mundësia që Shtetet e Bashkuara të financojnë deficitin e tyre të madh tregtar për asgjë. Prandaj, kjo luftë është bërë ekzistenciale për Shtetet e Bashkuara. Jo më shumë se Rusia, ata nuk mund të tërhiqen nga konflikti, ata nuk mund të heqin dorë. Kjo është arsyeja pse ne jemi tani në një luftë të pafundme, në një konfrontim, rezultati i të cilit duhet të jetë shembja e njërit apo tjetrit”.
Eseisti dhe historiani Todd beson me vendosmëri se SHBA-ja është në rënie, por e sheh atë si një lajm të keq për autonominë e shteteve vasalë: “Sapo lexova një libër nga S. Jaishankar, Ministri i Punëve të Jashtme të Indisë (The India Way), botuar pak para luftës, i cili sheh dobësinë amerikane, kush e di se konfrontimi midis Kinës dhe SHBA-së nuk do të ketë fitues, por do t’i japë hapësirë një vendi si India dhe shumë të tjerëve. Unë shtoj: por jo për evropianët. Kudo shohim dobësimin e SHBA-së, por jo në Evropë dhe Japoni, sepse një nga efektet e tërheqjes së sistemit perandorak është që Shtetet e Bashkuara të forcojnë kontrollin e tyre në protektoratet e tyre fillestare. Ndërsa sistemi amerikan zvogëlohet, ai rëndon gjithnjë e më shumë mbi elitat lokale të protektorateve (dhe unë përfshij të gjithë Evropën këtu). I pari që humbi të gjithë autonominë kombëtare do të jenë (ose tashmë janë) anglezët dhe australianët. Interneti ka prodhuar ndërveprim njerëzor me SHBA-në në Anglosferë të një intensiteti të tillë sa që elitat e saj akademike, mediatike dhe artistike janë, si të thuash, të aneksuara. Në kontinentin evropian jemi disi të mbrojtura nga gjuhët tona kombëtare, por rënia e autonomisë sonë është e konsiderueshme dhe e shpejtë. Le të kujtojmë luftën në Irak, kur Shirak, Shroder dhe Putin mbajtën konferenca të përbashkëta për shtyp kundër luftës”.
Ai nënvizon rëndësinë e profesioneve/zanateve dhe arsimit: “SHBA tani është dy herë më e populluar se Rusia (2.2 herë në grupmoshat e studentëve). Por në SHBA vetëm 7% studiojnë inxhinieri, ndërsa në Rusi është 25%. Që do të thotë se me 2.2 herë më pak njerëz që studiojnë, Rusia stërvit 30% më shumë inxhinierë. SHBA-të e mbushin boshllëkun me studentë të huaj, por ata janë kryesisht indianë dhe akoma më shumë kinezë. Kjo nuk është e sigurt dhe tashmë është në rënie. Është një dilemë e ekonomisë amerikane: ajo mund të përballet me konkurrencën nga Kina vetëm duke importuar fuqi punëtore të kualifikuar kineze”.
Për aspektet ideologjike dhe kulturore të luftës ai shkruan: “Kur shohim se Duma ruse miraton legjislacion edhe më represiv për ‘propagandën LGBT’, ne ndihemi superiorë. Unë mund ta ndjej këtë si një perëndimor i zakonshëm. Por nga pikëpamja gjeopolitike, nëse ne mendojmë për sa i përket fuqisë së butë, është një gabim. Në 75% të planetit, organizata e farefisnisë ishte patrilineale dhe mund të mirëkuptohet një kuptim i fortë i qëndrimeve ruse. Për kolektivin jo-perëndimor, Rusia pohon një konservatorizëm moral qetësues”.
Ai vazhdon: “BRSS kishte një formë të caktuar të fuqisë së butë [por] komunizmi në thelb tmerroi të gjithë botën myslimane nga ateizmi i tij dhe nuk frymëzoi asgjë të veçantë në Indi, jashtë Bengalit Perëndimor dhe Keralës. Megjithatë, sot, Rusia e cila e ripozicionoi veten si arketip i fuqisë së madhe, jo vetëm antikolonialiste, por edhe patrilineale dhe konservatore e zakoneve tradicionale, mund të joshë shumë më tej. [Për shembull] është e qartë se Rusia e Putinit, pasi është bërë moralisht konservatore, është bërë simpatike për sauditët, të cilët e kanë pak e vështirë të kuptojnë debatet amerikane mbi aksesin e grave transgjinore në dhomën e zonjave.
Mediat perëndimore janë tragjikisht qesharake, ata vazhdojnë të thonë: “Rusia është e izoluar, Rusia është e izoluar”. Por kur shikojmë votat në OKB, shohim se 75% e botës nuk e ndjekin Perëndimin, i cili më pas duket shumë i vogël.
Me një antropolog që e lexon këtë [ndarje mes Perëndimit dhe pjesës tjetër] ne zbulojmë se vendet në Perëndim shpesh kanë një strukturë familjare bërthamë me sisteme dypalëshe farefisnore, domethënë ku ka lidhje farefisnore mashkullore dhe femërore që janë ekuivalente në përcaktimin e statusit social të fëmijës.
[Brenda pjesës tjetër], me pjesën më të madhe të vendeve afro-euro-aziatike, gjejmë organizata familjare komunitare dhe patrilineale. Më pas shohim se ky konflikt i cilësuar nga mediat tona si konflikt vlerash politike, është në një nivel më të thellë, një konflikt vlerash antropologjike. Është ky aspekt i pavetëdijshëm i ndarjes dhe kjo thellësi që e bëjnë konfrontimin të rrezikshëm”.
