“Çfarë ka në parajsë? Askush nuk mund ta thotë. Profeti thotë: katër lumenj do të rrjedhin për ju – një qumështi, një mjalti, një uji dhe lumi i fundit do të jetë prej verës. Kështu njerëzit do të kenë atje atë që nuk u ka qenë e mundur në këtë botë…”. Trashëgimia e fjalëve profetike është marrë nga ” Të çmendur në Parajsë” e Virion Graçit (Bibliotheka Edizioni, 2025), libër që del në librari më 20 qershor, në përkthimin e Julian Zharës, që feston fatin e pamëshirshëm dhe të egër të protagonistit. Një shqiptar tridhjetëvjeçar që largohet nga vendi i tij për t’u transferuar ilegalisht në Greqi. Afektet e tij, gruaja dhe djali, janë në qendër të ngjarjeve dramatike dhe të këqija, me pasoja perfide dhe të dhimbshme në të gjithë ngjarjen. Autori analizon kontradiktën e paparë dhe të tmerrshme të vizionit personal të botës në një perspektivë shqetësuese që e kthen errësirën e realitetit të zakonshëm në një narracion artistik të dendur, enigmatik dhe ambig.
Narrativa e ngjitur me alegorinë e vetëdijshme dhe të pamëshirshme të konflikteve të brendshme, zhvillon efikasitetin e saj përfaqësues në qëllimin për të eksploruar thellësisht shpirtin e njeriut dhe pasojat e tij të ndërlikuara dhe të sedimentuara, ushqen formën e saj ekspresive përmes një qartësie të pamëshirshme, ndjek karakterin e veçantë të rezistencës letrare ballkanike, në ritmin urgjent dhe insistues të tregimit, në interpretimin e rrënjosur dhe elegjik të identitetit. Virion Graçi kombinon dënimin e ashpër dhe të egër të realitetit me kontaminimet e gjalla të vulnerabilitetit, me erozionin shpirtëror të njerëzve dhe botës, pyet për drejtimin e një ndjenje historike dhe morale të turbullt dhe të paqartë. ” Të çmendur në Parajsë” mirëpret ndarjen e dhimbjes me ndëshkimin e palëkundur të ndarjes dhe qartësinë thelbësore përballë ngatërrimit të paqartë të rasteve njerëzore, rrugën konfliktuale të emigracionit ilegal, fluksin e pamëshirshëm dhe barbar të ndryshimeve dhe pasojave të pafavorshme, përmban njëkohësisht peshën e dhunës dhe qetësimin e pathos-it.
Virion Graçi ka ndërtuar tregimin e tij befasues dhe intriguese duke përzier traditën e një letërsie me atmosferën e papritur dhe të frikshme të errët dhe shqetësuese, duke e zhytur në monstruozitetin e përditshmërisë çmendurinë e sjelljeve njerëzore. Pika e çdo abisi përshkrues nuk le ndonjë frymëmarrje dhe përfshin lexuesin në një spirale, pa fund, në brutalitetin makabër të ngjarjeve. Libri është një paraqitje e zgjatur dhe e egër e ekzistencave të goditura nga pashmangshmëria e thyerjes së vullnetit dhe vendimeve, nga vështirësitë e një paqëndrueshmërie sociale dhe etike, thekson mishërimin djallëzor të natyrës kriminale.
Shkrimi guximtar i Virion Graçit amplifikon midis faqeve raportin e afërt dhe shkatërrues të çdo mundimi emocional, fluksin psikik dhe të pavetëdijshëm, shkatërron krizën e marrëdhënieve në konjukturën e atij që thyen dhe ndërpret papritur çdo rregull civil dhe ndjek shkeljen e ligjit në një territor të huaj. Virion Graçi përballet me një realitet të vështirë, të shpërngulur dhe në mërgim, të ndryshuar në kuptimin e lirisë, kur njeriu kërcënohet dhe kompromentohet. Shtjellon, me kronikën e tij të shkëlqyer të ngjarjeve, ndjenjën e vetëdijshme për të pranuar ftohtësinë e realitetit, për të treguar kufijtë e paprekshëm të shpirtit, të vërtetën e qëndrushme emocionuese ku humnerat e vdekshmërisë dhe kriza identitare ripërsërisin konventat e kohës si një fund shkatërrues të rënies njerëzore, përtej qëndrueshmërisë së pronës poetike.
Rita Bompadre
Burimi: https://www.satisfiction.eu/virion-graci-anteprima-il-paradiso-dei-folli/
