Pjesa më e madhe e asaj që ka ndodhur gjatë tre viteve të fundit ka qenë sekrete: një bashkëpunim i fshehtë midis Ukrainës dhe Perëndimit që përfshin komandantët në nivelin më të lartë dhe forcat speciale pa uniformë. Tani shtrirja e plotë e partneritetit të jashtëzakonshëm midis Ukrainës dhe Perëndimit është zbuluar pas një hetimi njëvjeçar nga Adam Entous, një reporter në New York Times.
Zbulimet në New York Times tregojnë se sa ngushtë ka qenë e përfshirë SHBA-ja në strategjinë operacionale, duke synuar politikën dhe vendimmarrjen komanduese. Pentagoni do të këmbëngulte gjithmonë se vendimet operacionale dhe të shënjestrimit ishin një çështje e qeverisë së Kievit. Por SHBA-ja dhe Britania ishin aq afër që të ishin orkestrues të tjerë të betejave me forcat ruse.
Dy muaj pasi forcat pushtuese të Vladimir Putin kaluan kufirin me Ukrainën më 24 shkurt 2022, një kolonë makinash patarga përshkoi 400 milje nga Kievi në kufirin polak. I mbrojtur nga forcat speciale britanike me rroba civile, autokolona përmbante dy gjeneralë ukrainas.
Ata u çuan në aeroportin Rzeszow-Jasionka dhe fluturuan me aeroplan transporti C-130 Hercules në Wiesbaden në Gjermani, shtëpia e Ushtrisë Amerikane në Evropë dhe Afrikë, dhe u futën në zyrën e gjeneral-lejtnant Christopher Donahue, komandant i Korpusit të 18-të Ajror dhe një ish-udhëheqës i forcave speciale të njësisë amerikane Delta. Donahue, sipas raportit, propozoi një partneritet të veçantë midis Perëndimit dhe Ukrainës.
Wiesbaden ishte zemra e përpjekjeve të koalicionit perëndimor për të ushqyer Kievin me armët e nevojshme. Pas takimit me Donahue, filluan planet për të furnizuar Kievin me bateri artilerie amerikane M777 dhe predha 155 mm për të ndihmuar Ukrainën të zmbrapsë pushtuesit.
Gjatë tre viteve, Pentagoni dërgoi 66.5 miliardë dollarë armatime, duke përfshirë 10,000 raketa kundër tankeve Javelin, 3,000 sisteme anti-ajrore Stinger dhe 76 tanke, të gjitha të organizuara nga Wiesbaden.
Një gjeneral polak u emërua zëvendës i Donahue dhe një gjeneral britanik u vu në krye të qendrës së logjistikës. Operacioni u quajt Task Force Dragon. Ukrainasi kryesor në këtë partneritet luftarak ishte gjenerali Mykhaylo Zabrodskyi.
“Misioni im [në Wiesbaden] ishte të zbuloja: kush është ky gjeneral Donahue? Cili është autoriteti i tij? Sa mund të bëjë ai për ne?”, tha ai për New York Times.
Më vonë ai dërgoi një mesazh përsëri në Kiev ku thoshte: “Shumë vende donin të mbështesin Ukrainën. Por dikush duhej të ishte koordinator, të organizonte gjithçka, të zgjidhte problemet aktuale dhe të kuptonte se çfarë na nevojitet në të ardhmen. Ne kemi gjetur partnerin tonë.’
Wiesbaden ishte qendra e komandës së misionit dhe vendi ku amerikanët dhanë një pamje të plotë të fushës së betejës dhe objektivave të mundshëm. Një ekip prej 20 oficerësh të inteligjencës, planifikuesve dhe komunikuesve ukrainas mbërriti në Wiesbaden dhe çdo mëngjes ata u ulën me amerikanët “për të vëzhguar sistemet e armëve ruse dhe forcat tokësore dhe për të përcaktuar objektivat më të duhura dhe me vlerën më të lartë.” Një zyrtar evropian u citua në raport të thoshte: “Ata [amerikanët] tani janë pjesë e zinxhirit të goditjws”.
Në mesin e vitit 2022, duke përdorur informacionin e inteligjencës amerikane dhe shënjestrimin me gps, ukrainasit lëshuan raketa në selinë e komandës luftarake të frikshme ruse të Ushtrisë së Kombinuar të Armëve të 58-të në Kherson, duke vrarë gjeneralë dhe oficerë të shtabit. Kur njësia e madhe e ushtrisë ruse u zhvendos në një vend tjetër, SHBA i gjurmoi dhe ukrainasit i goditën përsëri.
Nuk ishte gjithmonë një partneritet i qetë. Nganjëherë, komandantët ukrainas kundërshtonin këshillat që u jepeshin dhe shkonin në rrugën e tyre. Gjithnjë e më shumë, ata u zhgënjyen edhe nga ngurrimi i administratës së Bidenit për të siguruar të gjitha armët që kërkonin në fazat e hershme të luftës, veçanërisht raketat me rreze më të gjatë, siç janë sistemet ATACMS me një rreze veprimi prej 190 miljesh.
Gradualisht, administrata e Biden u bë më e guximshme dhe më pak e frikësuar se Putini mund të aktivizonte armët taktike bërthamore nëse gjykonte se koalicioni amerikan po kalonte një vijë të kuqe të rrezikshme në mbështetjen e Kievit. ATACMS nuk u dorëzuan deri në tetor 2023, por u ndaluan të përdoren për të goditur objektivat brenda Rusisë deri gati një vit më vonë.
Megjithatë, ndërsa ky debat po diskutohej në domenin publik, Uashingtoni po miratonte fshehurazi misione të fshehta për të ndihmuar ushtrinë ukrainase.
“Herë pas here, administrata Biden autorizoi operacione klandestine që i kishte ndaluar më parë. Këshilltarët ushtarakë amerikanë u dërguan në Kiev dhe më vonë u lejuan të udhëtonin më afër luftimeve. Ushtarakët dhe oficerët e CIA-s në Wiesbaden ndihmuan në planifikimin dhe mbështetjen e një fushate të sulmeve ukrainase në Krimenë e aneksuar nga Rusia”, thuhet në raportin e gazetës.
