Socialistët e kryeministrit Edi Rama pritet të marrin një mandat tjetër mes rrëmujës së opozitës, por priten protesta dhe trazira më të gjera pasi socialistët kanë qenë tashmë në pushtet për gati 12 vjet. Nacionalisti i majtë i kryeministrit të Kosovës, Vetëvendosje, Albin Kurti po shkon gjithashtu drejt një mandati tjetër, tregojnë sondazhet.
Ekonomia më e madhe e Evropës Juglindore, Rumania, hyri në vitin 2025 në një gjendje pasigurie. Pas vendimit të paprecedentë për anulimin e zgjedhjeve presidenciale në fund të vitit 2024, zgjedhjet e reja do të caktohen në fillim të vitit 2025, por data ende nuk dihet. Ndërkohë, dy ish-partitë në pushtet, Partia Social Demokratike (PSD) dhe Partia Kombëtare Liberale (PNL) kanë formuar një qeveri të re – por stabiliteti i saj afatgjatë varet nga rezultati i zgjedhjeve presidenciale.
Calin Georgescu, kandidati pro-rus i ekstremit të djathtë, fitorja e raundit të parë të të cilit çoi në vendimin për të anuluar zgjedhjet presidenciale, ende kryeson në sondazhet e fundit. Nëse ai lejohet të kandidojë përsëri, ai pothuajse me siguri do të kalonte në raundin e dytë dhe mund të dilte si presidenti i ardhshëm i Rumanisë.
Është ende e paqartë se kë do të mbështesë koalicioni qeverisës; Kryeministri Marcel Ciolacu po qëndron jashtë garës pas paraqitjes së tij të dobët herën e fundit, ndërsa i zgjedhuri i koalicionit për rizgjedhjen, Crin Antonescu, ka pezulluar ofertën e tij presidenciale. Kryebashkiaku i Bukureshtit Nicusur Dan është kandidati më i shquar i angazhuar për të kandiduar për president, por është shumë prapa Georgescu.
Pavarësisht mungesës së qartësisë në lidhje me drejtimin politik të Rumanisë, qeveria e re e Rumanisë ka miratuar një projekt-paketë të parë korrigjuese fiskale, me një ndikim buxhetor të kombinuar të vlerësuar prej rreth 1% të PBB-së në vitin 2025. Kjo është në përputhje me objektivin vjetor të konsolidimit fiskal të parashikuar sipas Plani i Komisionit Evropian për Procedurën e Deficitit të Tepruar (EDP), por afërsisht gjysma e përpjekjes aktuale të konsolidimit. Me zgjedhjet presidenciale në mendje, qeveria u përpoq të ëmbëlsonte pilulën, duke mohuar se ishte një paketë shtrënguese, por ajo u ndesh me kritika të forta nga grupet e prekura nga drejtuesit e biznesit deri te punonjësit e sektorit publik.
Ndërkohë, polemika mbi zgjedhjet presidenciale dhe mungesa e qartësisë në të ardhmen kanë qenë të dëmshme për reputacionin e Rumanisë midis investitorëve. Në dhjetor, Fitch Ratings rishikoi perspektivën e vlerësimit afatgjatë të emetuesit të paracaktuar të Rumanisë (IDR) në negative nga e qëndrueshme.
Bullgaria është në një gjendje të ngjashme të fluksit politik – dhe ka qenë që nga fillimi i vitit 2021. Që atëherë ka pasur shtatë zgjedhje të përgjithshme, ku secila ka çuar në parlamente të fragmentuara, ndërsa vendi drejtohet nga qeveritë e përkohshme ose nga koalicione jetëshkurtra dhe të paqëndrueshme. Votimi i fundit në tetor 2024 nuk ishte ndryshe dhe Bullgaria ka të ngjarë të shkojë drejt një zgjedhjeje tjetër në pranverën e 2025, pa asnjë perspektivë të qartë për një rrugëdalje nga kriza jetëgjatë.
Kroacia mbajti në 12 janar 2025 raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale, ku presidenti aktual Zoran Milanoviç fitoi bindshëm duke krijuar një tjetër periudhë të bashkëjetesës së vështirë me qeverinë e udhëhequr nga Bashkimi Demokratik Kroat (HDZ). HDZ është gjithashtu nën presion pas një sërë skandalesh korrupsioni, më së fundi në lidhje me ish-ministrin e shëndetësisë Vili Beros, i cili u arrestua në vjeshtën e vitit 2024.
Në Slloveninë fqinje, popullariteti i Partisë së Lirisë në pushtet ka rënë në një nivel rekord të ulët, të cilin opozita e krahut të djathtë, Partia Demokratike e Sllovenisë (SDS) e ka shfrytëzuar ndërsa kërkon një rikthim. Zgjedhjet e përgjithshme do të mbahen deri në pranverën e vitit 2026, por ka spekulime se mund të çohen përpara në vitin 2025.
Nga rikthimi i ish-presidentit të SHBA Donald Trump mund të përfitojë nga lideri i SDS-së, Janez Jansa, i cili është gati të përfitojë nga çdo ringjallje e ndjenjave populiste.
Po vijnë edhe zgjedhjet në Shqipëri dhe Kosovë.
Në të parën, socialistët e kryeministrit Edi Rama pritet të marrin një mandat tjetër mes rrëmujës së opozitës, por priten protesta dhe trazira më të gjera pasi socialistët kanë qenë tashmë në pushtet për gati 12 vjet. Nacionalisti i majtë i kryeministrit të Kosovës, Vetëvendosje, Albin Kurti po shkon gjithashtu drejt një mandati tjetër, tregojnë sondazhet.
Në të kundërt, Partia Progresive Serbe (SNS) në pushtet në Serbi mbetet e rrënjosur thellë në pushtet. Valët e njëpasnjëshme të protestave – e fundit e shkaktuar nga një aksident vdekjeprurës në stacionin hekurudhor të Novi Sadit – nuk kanë arritur të largojnë nga pushteti partinë e presidentit Aleksandar Vuçiq.
Megjithatë, Beogradi mbetet nën presion për qëndrimin e tij neutral ndaj Rusisë. Refuzimi i Serbisë për të sanksionuar Rusinë dhe rrjedhimisht përafrimi me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë të BE-së, ka çuar në thirrjet për ngrirjen e përparimit të saj në pranimin në BE, por Beogradi nuk tregon asnjë shenjë për të lëvizur për këtë çështje.
Anëtarësimi në BE është një synim parësor në të gjithë rajonin e Ballkanit Perëndimor.
Mali i Zi mbetet kryesuesi, me shpresa për pranim deri në fund të dekadës. Shqipëria po përparon gjithashtu, duke mos u frenuar më nga mungesa e përparimit të fqinjit të saj, Maqedonisë së Veriut.
Është e paqartë se si Maqedonia e Veriut do të arrijë të zhbllokojë rrugën e saj drejt BE-së, pasi ndryshimet kushtetuese jopopullore të kërkuara nga Bullgaria anëtare e BE-së duhet të miratohen përpara se të hapë negociatat.
Ndërkohë, rajoni i Ballkanit Perëndimor aspirues në BE po përfiton nga një nxitje e para-anëtarësimit pasi shfaqet si një destinacion i afërt për kompanitë evropiane falë afërsisë gjeografike, fuqisë punëtore të kualifikuar dhe kostos relativisht të ulët.
Rumania ka qenë prej kohësh një destinacion si për prodhimin ashtu edhe për shërbimet e TI-së, por ekonomitë më të vogla si Serbia dhe Maqedonia e Veriut janë bërë gjithnjë e më të spikatura në sektorë të tillë si komponentët e automobilave. Potenciali ripërtëritës i rajonit – të 11 ekonomitë e Evropës Juglindore përveç Sllovenisë janë më të varfra se vendet e Evropës Qendrore në terma për frymë – po ndihmon në nxitjen e rritjes më të shpejtë.
Që nga pushtimi i Ukrainës gati tre vjet më parë, ka pasur shqetësime se Rusia mund të kërkojë të rrisë ndërhyrjen e saj në Ballkan për të destabilizuar rajonin dhe për të larguar Perëndimin nga mbështetja e tij për Ukrainën. Deri më tani kjo nuk ka ndodhur, por ka disa situata të vazhdueshme për t’u parë.
Bosnja mbetet e paqëndrueshme, me liderin serb të Bosnjës Milorad Dodik – një aleat i Putinit i cili ka vizituar disa herë Moskën që nga pushtimi i Ukrainës – duke vazhduar të nxisë mosmarrëveshje me retorikën rreth shkëputjes së entitetit serb të Bosnjës, Republika Srpska dhe hapat për të hedhur poshtë autoritetin e shtetit të Bosnjës. -institucione të nivelit.
Situata në veri të Kosovës, e populluar kryesisht me serbë etnike, është bërë gjithnjë e më e paqëndrueshme. Ka pasur disa incidente të dhunshme, më e rënda është vrasja e një roje kufitare nga një bandë e armatosur serbe. Ndërkohë, me qeverisjen Kurti Prishtina ka kërkuar të vulos autoritetin e saj në rajonin verior, duke shkaktuar protesta nga serbët vendas dhe kritika ndërkombëtare. Në Beograd ka shpresa se kthimi i Donald Trump në pushtet në SHBA mund të çojë në një qëndrim më miqësor ndaj serbëve nga Uashingtoni.
Një krizë energjetike e shkaktuar nga ndërprerja e furnizimit me gaz rus në fillim të janarit kërcënon të minojë stabilitetin në Moldavi, ku Partia pro-BE e Veprimit dhe Solidaritetit (PAS) po kërkon rizgjedhjen këtë pranverë. Presidentja e PAS, Maia Sandu, mbajti postin e saj në tetor 2024, pavarësisht ndërhyrjes në shkallë të gjerë ruse. Megjithatë, një rritje në kostot e energjisë do të jetë e dëmshme për PAS.
Ndërkohë një krizë humanitare po shpaloset në rajonin separatist të Transnistrisë, të mbështetur nga Rusia, i cili deri më 1 janar importonte gaz rus si për përdorim të tij, ashtu edhe për të prodhuar energji elektrike për të furnizuar të gjithë vendin. Ka spekulime që Tiraspol – i cili ka refuzuar ndihmën për të lehtësuar krizën – mund të shfrytëzojë situatën për të destabilizuar vendin në tërësi dhe për të bërë një përpjekje të përtërirë për pavarësi. IntelliNews/
