Nuk është vetëm “Wagner”, megjithëse milicia paraushtarake e Yevgeny Prigozhin është grupi mercenar rus më famëkeq dhe me përvojë që vepron përkrah forcave pushtuese në tokën ruse. Vetëm gjigandi i energjisë “Gazprom” ka tashmë tre. Ishin eksperiencat e “Wagnerit”, përfitimet ushtarake dhe ngritja e piramidës së pushtetit që ndikuan në shfaqjen e shumë grupeve mercenare, të cilat po luftojnë për një rol më të madh në front dhe për lidhje më të ngushta me Kremlinin.
Deri para pak kohësh, grupet paraushtarake ishin zyrtarisht të ndaluara në Rusi, megjithëse përmes “Wagner” Moska mbronte dhe përhapte interesat e saj në të gjithë Afrikën, përfshirë Sirinë.
Pushtimi ushtarak i Ukrainës në shkurt 2022 kontribuoi që Wagner të dilte nga hijet ligjore dhe të afirmohej si një formacion që është madje “elitar” në krahasim me njësitë e rregullta ushtarake. Grupi i Prigozhin tani ka ambiente luksoze administrative dhe një qendër teknologjike në Shën Petersburg dhe rekruton anëtarë të rinj përmes tabelave gjigante, në burgje dhe me reklama në rrjetet sociale, madje edhe në “pornhub”.
Uniformat e Wagner-it tani vishen nga 50.000 burra, dhjetë herë më shumë se para pushtimit. Prigozhin nuk vepron më si “kuzhinieri i Putinit”, por inkurajohet të kritikojë ministrin e mbrojtjes, gjeneralët dhe madje edhe Kremlinin.
Para pushtimit të Ukrainës, kishte edhe njësi të tjera paraushtarake ruse, por numri i tyre po rritet ndjeshëm, veçanërisht pas miratimit të një ligji në prill që ndalonte diskreditimin e formacioneve vullnetare dhe mercenare, jo vetëm të forcave të armatosura, si “jopatriotike”. Gjobat variojnë nga 650 dollarë për individët, deri në 15 vjet burg për përsëritjen e krimit.
Armen Sargsyan, administratori i burgut i emëruar së fundmi i gadishullit ukrainas të aneksuar të Krimesë, ka njoftuar se do të përdorë pozicionin e tij për të rekrutuar të burgosur, duke ndjekur shembullin e Wagner, për një kompani të re private ushtarake. Një ish-komandant në “Wagner” në rajonin e okupuar ukrainas të Khersonit formon kompaninë “Konvoy”. Grupi drejtohet nga Konstantin Pikalov, një ish oficer i lartë në rivalin Wagner në Afrikë. Në thirrjet e rekrutimit, Convoy deklaron se po kërkon burra që do të luftonin për një “Rusi të fortë ortodokse” dhe kundër “satanistëve ukrainas”. Ofrohen gjithashtu të ardhura të larta – 200.000 rubla në muaj (rreth 2.600 dollarë) për luftëtarët dhe 300.000 rubla për komandantët, dhe kushdo që shërben një vit të plotë mund të presë “pronë në Krime ose Abkhazi”.
Gjiganti energjetik “Gazprom” bëri një hap shumë më tej, i cili ka nevojë për një ushtri private për të siguruar objektet e naftës në Rusi dhe vende të tjera.
Gazpromneft Securities u krijua në fillim të këtij viti për të mbrojtur puset dhe rezervuarët e naftës në Arktik dhe gjetkë. Menjëherë pas kësaj, kompania energjetike formoi edhe njësinë “Potok”, mercenarët e të cilit tashmë janë parë duke luftuar përkrah forcave ushtarake ruse në Ukrainë. Punojnë edhe “Pishtari” dhe “Flaka”. Nuk dihet shumë për këto grupe dhe thuhet se ato veprojnë në lidhje të ngushtë me Ministrinë e Mbrojtjes së Rusisë.
Presidenti famëkeq çeçen Ramzan Kadyrov tashmë përdor policinë rajonale si një formacion privat paraushtarak, megjithëse zyrtarisht është pjesë e Gardës Kombëtare të Federatës Ruse. Skuadrat çeçene po luftojnë tashmë në Ukrainë, por Kadyrov ende nuk ka krijuar kompaninë e tij private ushtarake. Nuk ka asnjë informacion konkret për të konfirmuar pretendimet se udhëheqja në Moskë po përpiqet të krijojë sa më shumë ushtri private për të zvogëluar ndikimin dhe fuqinë e “Wagner” dhe Prigozhin. Por tashmë është e qartë se marrëdhënia midis Prigozhin dhe Kremlinit nuk është aq e afërt sa vitin e kaluar.
Përplasja e tij me ministrin e mbrojtjes Sergei Shoigu, i cili, që ra fjala, është gjithashtu i lidhur me një ushtri të re private elitare, është veçanërisht e hidhur. Departamenti Amerikan i Shtetit ka shtuar së fundmi në listën e sanksioneve edhe kompaninë private ushtarake “Patriot”, e cila është rivale e “Wagner”, po aq sa Shoigu është rivale e Prigozhin. Mediat e pavarura ruse pretendojnë se formimi i “Patriotit” është pasojë e drejtpërdrejtë e konfliktit të Shoigut me Prigozhin, i cili filloi qysh në vitin 2018, kur dhjetëra luftëtarë të “Wagner” vdiqën gjatë një sulmi ajror amerikan në pozicionet e grupit të Shtetit Islamik pranë Deir Ezzor në Siri.. Jozyrtarisht u theksua se shkak për viktimat e padëshiruara ishte koordinimi i dobët i grupit mercenar me forcat ushtarake ruse.
Mercenarët “patriotë”, duke përfshirë gra, janë parë në foto nga fronti në Ukrainë, por “ataman” Yevgeny Shabaev pretendon se grupi ka mijëra njerëz nën kontratë. Paga është më e lartë në krahasim me grupet e tjera – midis 400.000 dhe 1 milion rubla në muaj, ndërsa anëtarët e Wagner thuhet se fitojnë 150.000 deri në 240.000 rubla, plus një bonus luftarak prej 3.000 rubla në ditë. Anëtarët e “Patriotit” janë gjithashtu të siguruar, prandaj familjes së çdo anëtari të vdekur i paguheshin nga 3 deri në 5 milionë rubla (37.000 deri në 61.000 dollarë. Kompania gjithashtu merr përsipër të kthejë trupin e ushtarit të vdekur, dhe se të plagosurit do të kujdeset në spitalet ushtarake.
Luftëtarët nuk mbajnë dokumente apo celularë, për të shmangur rrjedhjen e informacionit, dhe nuk dinë mbiemrat e njëri-tjetrit.
Analistët perëndimorë sugjerojnë se presidenti Vladimir Putin mund të përfitojë shumë nga privatizimi i pushtimit të Ukrainës. Mercenarët dhe vullnetarët që vdesin në betejë me forcat ukrainase nuk janë të regjistruar zyrtarisht si viktima ruse të luftës, duke mbajtur numrin e ulët të vdekjeve dhe duke zvogëluar rrezikun e kryengritjes së brendshme. Oficerët e inteligjencës në Shtetet e Bashkuara vlerësojnë se më shumë se 10.000 anëtarë të “Wagner” vdiqën në front vetëm në dhjetor. Prigogine deklaroi se më shumë se 20.000 anëtarë të ushtrisë së tij private vdiqën në Betejën e Bakhmut, e cila u tërbua për muaj të tërë. Këto viktima nuk janë përfshirë në bilancin zyrtar të humbjeve të publikuar nga Moska.
Moska gjithashtu mund të distancohet lehtësisht nga përgjegjësia për mizoritë e kryera nga ushtritë private.
Rreziku nga ana tjetër është rivaliteti mes këtyre formacioneve paraushtarake që mund të kthehet lehtësisht në konfrontime apo përplasje me forcat e rregullta ushtarake. Specialistët e “Wagner” ndaluan së fundmi një oficer rus, duke e akuzuar atë se kishte urdhëruar qëllimisht një veprim për t’i dhënë një koncesion forcave paraushtarake. Oficeri pranoi në kamera se ai e dha urdhrin nga “padurimi personal”, por më vonë tha se rrëfimi ishte i detyruar dhe shtoi se ushtritë private ruse janë më të ashpra në marrjen në pyetje se edhe forcat ukrainase.
Prigozhin hodhi poshtë kategorikisht urdhrin e ministrit Shoigu që të gjitha kompanitë private ushtarake të nënshkruajnë kontrata me Ministrinë e Mbrojtjes më së voni deri më 1 korrik, për t’i mundësuar udhëheqjes ushtarake të koordinojë më lehtë veprimet në Ukrainë.
Marrëveshja do të rregullonte gjithashtu statusin ligjor të grupeve private.
Nëse Wagner refuzon statusin e privilegjuar që ka gëzuar deri tani, mund të humbasë tregun tërheqës jashtë Ukrainës, ku praktikisht nuk ka konkurrencë.
