Nga Mentor Beqa
Problemi më serioz me strategjinë është se nuk funksionon për shqiptarët. Për dallim nga serbët dhe kroatët, të cilët kanë dy shtete qendrore me kontroll mbi pjesën tjetër të popullsisë së tyre që jeton jashtë territorit të shteteve kryesore, shqiptarët janë shumë më të decentralizuar. Tirana ka vështirësi për të ushtruar kontroll paternalist mbi pjesën tjetër të shqiptarëve në rajon, veçanërisht mbi Kosovën.
Kjo është plotësisht e natyrshme për shkak të karakteristikave të aktorëve të përfshirë, madhësia relative e të cilëve nuk është shumë asimetrike. Pavarësisht sentimenteve romantike nacionaliste, shtetet në përgjithësi shfaqin dy karakteristika të rëndësishme.
Së pari, ato refuzojnë të vdesin. Që në momentin e krijimit, është në natyrën e shteteve ta konsolidojnë ekzistencën e tyre. Shtetet, si entitete politike, synojnë ta sigurojnë mbijetesën dhe vetëpohimin në shoqërinë ndërkombëtare. Ata veprojnë në mënyrë aktive për ta konsoliduar pozicionin e tyre dhe për ta ruajtur integritetin territorial. Shkalla e vdekshmërisë së shteteve është e ulët në krahasim me organizmat e tjerë shoqërorë, sepse ata e kanë interesin e qartë për të mbijetuar si entitete të pavarur. Së dyti, shtetet zakonisht krijojnë kombe dhe kjo e shpjegon faktin që shumica e kombeve moderne janë krijime të shteteve dhe jo kombe primordiale. Në shumicën e rasteve, kombet moderne janë produkt i proceseve shtetërore dhe politikave identitare të shtetit. Nëpërmjet politikave të ndryshme, shtetet promovojnë një ndjenjë të përbashkët përkatësie identitare.
Kosova nuk bën përjashtim nga rregulla e mësipërme dhe këtu mbërrijmë tek dobësia themelore e strategjisë amerikane. Megjithëse vend më i vogël dhe më i dobët, Kosova ka filluar të tregojë ndjenjën e vetëdijes dhe përfaqësimit të shqiptarëve, duke e bërë atë “kërcënim” për hegjemoninë e Tiranës ndër shqiptarët në rajon. Prandaj, gjasat janë që kjo strategji, në vend që të krijojë një ekuilibër ndërmjet tre faktorëve – serbëve, shqiptarëve dhe kroatëve – ku secili shtet qendror do të ushtronte kontroll paternalist mbi pjesën tjetër të popullsisë kombëtare, në fakt inkurajon fragmentimin midis shqiptarëve. Në këtë pikëpamje, konflikti ndërmjet Edi Ramës dhe Albin Kurtit nuk është thjesht një konflikt mes dy individëve, por është manifestimi i një simptome më të thellë, strukturore dhe sistemike, e cila i ka rrënjët në natyrën e organizimit politik të shqiptarëve në rajon. Gjasat janë që kjo garë për përfaqësim do të intensifikohet edhe në të ardhmen dhe konflikti ndërmjet shqiptarëve do të jetë edhe më i dukshëm dhe i zëshëm.
Nëse kjo ndodh, do ta zerojë strategjinë amerikane në Ballkanin Perëndimor, pasi strategjia bazohet në idenë e aksit Tiranë-Beograd-Zagreb si një aks stabilizues për rajonin. Në rastin konkret, Tirana është elementi i dobët i këtij aksi, duke ekspozuar mundësinë e dështimit të strategjisë në tërësi. Hegjemonia e Tiranës mbi Prishtinën thjesht nuk është e mundur. Ky fragmentim i faktorit shqiptar lë fuqinë serbe në rajon të pakontrolluar dhe na kthen prapa në pikën fillestare të problemit. Natyrisht, roli i individëve në politikëbërje, në rastin konkret ai i Albin Kurtit, është i rëndësishëm, megjithatë mbetet i papërfillshëm në krahasim me shkaqet sistemike të problemit, të cilat kërkojnë adresim sistemik. Ndëshkimi i Albin Kurtit mund ta korrigjojë përkohësisht kursin e strategjisë, por nuk e zgjidh problemin në afatgjatë.
